De ontwikkelingen op het gebied van de economie, de informatiesamenleving, de sociale verhoudingen en de internationale positie kennen een ongekende dynamiek. Hierin krijgen de steden en daarbinnen de wijken een steeds meer centrale rol. Arnhem gaat meebewegen met deze veranderingen in de samenleving en staat klaar voor de toekomst. Mensen wachten niet meer op wat de overheid doet, maar geven de samenleving steeds meer zelf vorm. Daarbij wil men zelf alternatieven ontwikkelen en uitvoeren. Er worden door inwoners en ondernemers initiatieven genomen om maatschappelijke opgaven in co-creatie aan te pakken. Dit alles vraagt om een andere verhouding tussen overheden, bedrijfsleven en de samenleving. De gemeente werkt dan ook aan de ontwikkeling van een andere overheid die flexibeler is, bijdraagt aan de kracht van de stad en de wijken alsmede sneller en adequater op de maatschappelijke ontwikkelingen kan inspelen.
De financiële armslag van Arnhem wordt sterk beïnvloed door eerder gemaakte keuzes op rijksniveau (regeerakkoord 'Bruggen slaan'). Ook de impact van reeds doorgevoerde, maar ook nog te verwachten (aanpassingen van) nieuwe verdeelmodellen op het sociaal domein is groot. Nieuwe bezuinigingen zijn onontkoombaar. De gebruikelijke methodes en zoekrichtingen zijn afgelopen jaren uitgeput.
De bezuinigingsrichtingen moeten worden opgepakt vanuit de vraag hoe we het anders kunnen doen met minder geld. In hoofdstuk 2 Ontwikkelingen in het financieel kader wordt de uitwerking van de bezuinigingsopgave van € 17 miljoen nader toegelicht.
De ontwikkelingen in de samenleving en de bijbehorende financiële opgaven voor de komende jaren vragen om een nieuwe koers, een nieuwe manier van denken en een nieuwe manier van werken, samen met de partijen en inwoners in de stad. In deze begroting is een nadere invulling gegeven aan de uitwerking van het Coalitieakkoord 2014-2018 'Met de Stad!' en de aanbevelingen vanuit de dynamische Arnhem Agenda. Hiertoe zijn nieuwe programma's met veranderopgaven geformuleerd en in deze begroting concreet uitgewerkt:
1. Van wijken weten:
• Wijksturing (vanaf 2017);
• Innovatie & recombineren van centraal aanbod naar de wijkvraag;
• Versterken participatie en zelforganiserend vermogen van inwoners.
2. Stad op de kaart:
• Werk;
• Vitale centrumstad en het Rijngoud;
• Energy made in Arnhem, ElektriCity;
• Marketing van Arnhem.
Deze programma's zijn leidend voor de komende periode.
Beide programma's met de onderliggende veranderopgaven staan niet los van elkaar en kennen een onderlinge samenhang. Zonder een krachtige sociaal economische ontwikkeling van de stad, zijn er geen vitale wijken en andersom. De doelstellingen vanuit de veranderopgaven zijn richtinggevend voor de reguliere programma's (bestaand beleid) zowel beleidsinhoudelijk als financieel en voor de gemeentelijke organisatie (wijksturing, uitbesteding van taken, regionalisering etc). Deze samenhang is in de begroting verwerkt.
In 2016 wordt intensief gewerkt aan de versterking van het sociaal economisch profiel van Arnhem, meer werk, een impuls voor de Binnenstad en profilering van de stad, o.a. op het unieke terrein van energie.
Voor de veranderopgave 'Wijksturing' worden pilots gehouden in de wijken Presikhaaf en De Laar/Elden om hiermee ervaring op te doen en ruimte te geven voor innovatie en experimenten. Uitgangspunt hierbij is om te komen tot wijk/gebiedssturing op de besteding van budgetten. De pilots met de daarbij behorende budgetten zijn in deze MJPB opgenomen.
De transformatie van het sociaal domein zal met het oog op 2017 een forse omslag maken naar een duurzaam sociaal stelsel gebaseerd op de kracht van burgers in de wijken. Initiatieven van burgers die betrokkenheid bij de samenleving en de zelforganisatie van burgers vergroten, worden gestimuleerd.
Dit alles in een financieel kader dat vraagt om scherpe keuzes en efficiënte uitvoering. Hierbij zal kritisch gekeken worden naar wat nodig is maar ook naar wat niet of onvoldoende bijdraagt aan de ontwikkeling van stad en wijken.
De Arnhemse ambitie en beleidskaders, waarop de hoofdlijnen van beleid zijn gebaseerd, staan verwoord in:
Het coalitieakkoord is een akkoord op hoofdlijnen gebaseerd op de hoofduitgangspunten ruimte om te leven en ruimte om te ontwikkelen. Deze hoofdlijnen worden samen met de stad nader ingevuld via het proces van de dynamische Arnhem Agenda;
Vanuit de stad aanbevolen thema's voor de toekomst van Arnhem:
Groen; Creatief & Innovatief; Menselijke maat; Samenwerken;
- de introductie van de nieuwe programma's met veranderopgaven vanuit stedelijk perspectief (Arnhem vitaal maken en houden) en vanuit een fundamentele wijkbenadering (minder gemeente, meer wijk, anders doen);
- de bezuinigingsprincipes voor de op handen zijnde bezuinigingsoperatie vanuit 4 D's:
Decentraliseren; De-institutionaliseren; Differentiëren; Daling bezit;
- de uitwerking van de nieuwe programma's met veranderopgaven;
- de uitwerking van de bezuinigingsrichtingen voor circa € 17 miljoen.
In hoofdstuk 2 Ontwikkelingen in het financieel kader en overzicht van de financiële gevolgen van de gemaakte beleidskeuzes zijn de bestuurlijke hoofdlijnen van beleid inclusief de in de Zomernota vastgestelde bezuinigingen nader uitgewerkt om te komen tot een sluitende begroting.
_____________________________________________________________________________________________
Aangenomen amendementen MJPB 2016-2019
De volgende amendementen, die op 2 november 2015 door de raad zijn aangenomen, zijn verwerkt in deze geamendeerde MJPB 2016-2019:
- Amendement ChristenUnie/15A43 'De winst van de pilots inzichtelijk', verwerkt in hoofdstuk 2 Ontwikkelingen in het financieel kader onder kopje 2.3.8 op bladzijde 14;
- Amendement Partij voor de Dieren/15A44 'Ook aandacht voor de Arnhemse dieren in de MJPB' , verwerkt in het reguliere programma 7 Gezondheid en Milieu op bladzijden 86 en 88.
De tekst is in het rood weergegeven en er is een hyperlink aangemaakt naar het betreffende amendement.