Het principe van wijksturing (veranderopgave Wijksturing) zal grote invloed hebben op het bepalen van de ambitie in de wijken. Een goed toegankelijke en aantrekkelijke openbare ruimte draagt bij aan de veranderopgave Vitale binnenstad en het Rijngoud.

De ambities van het Coalitieakkoord 2014-2018 Met de stad! worden verder uitgevoerd, waaronder

• kandidatuur fietsstad van het jaar 2016;
• autoluw/autovrij maken van het Gele Rijders Plein en de Markt in 2016;
• uitwerking (pilot) watertaxi;
• vormgeving Trolley 2.0. Door innovatieve vernieuwing van de aandrijving van de trolleybussen mogelijk maken om delen van het openbaar-vervoernet bovenleidingloos te rijden. Dit dient het milieu en de financiën;
• verkenning capaciteitsuitbreiding gratis fietsenstalling Gele Rijders plein.

De ambitie van Arnhem voor 2016 en verder op het gebied van mobiliteit zijn:

Fiets

• verdere voorbereiding van Velocity 2017;
• realisatie fietsverbinding Arnhem-Velp langs het spoor;
• invulling snelfietsroute Arnhem-Wageningen en Arnhem-Dieren.

Openbaar vervoer

• uitrol HOV-Arnhem-Wageningen;
• herinrichting omgeving Velperpoortstation in combinatie met verbeterinvesteringen van ProRail aan het station en spoordijklichaam;
• verplaatsing NS-station Presikhaaf passend in ontwikkeling Science Park. Dit project vormt onderdeel van de Integrale MIRT-agenda Stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen.

Gebiedsontwikkeling en onderhoud hoofdwegen

• Vervolg herinrichting stationsgebied Arnhem Centraal, 2016;
• 2016-2017; In deze periode wordt een belangrijke kwaliteitsimpuls gegeven aan de zuidelijke binnenstad. Een kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte wordt gezien als één van de dragers van de ontwikkeling van dit gebied;
• herinrichting Velperweg 2016-2017; Apeldoornseweg, 2017-2018; Groningensingel;
• Verbetermaatregelen centrumring, waaronder logischer strookindeling, herkenbaarheid en verbetering ontsluiting parkeergarages Musis en Velperplein;
• integrale aanbieding van diensten (water, electra, afname afval) aan passagiersschepen; Langs de nieuwe kade en aan de Boterdijk worden electra aansluitpunten gecreëerd voor de passagiersschepen. Hiermee kan het gebruik van generatoren door de passagiersschepen beperkt worden zodat geluidsoverlast wordt teruggedrongen;
• verhogen aantrekkelijkheid van Arnhem als aanlegplaats voor passagiersschepen.

De volgende ontwikkelingen zijn gaande:

• Provincie Gelderland draagt de exploitatie van de regiotaxi over aan de Gelderse regio's, waaronder onze regio Arnhem Nijmegen. Hiermee kan uitwerking worden gegeven aan de bundeling van het doelgroepenvervoer (regiotaxi, Wmo-vervoer, leerlingenvervoer, Wsw-vervoer etc);
• Vervolg van het rijksprogramma Beter Benutten. Na de succesvolle start van Beter Benutten 1, waarin infrastructuurmaatregelen domineerden, zoekt het programma nu naar gedragsbeïnvloedingsmaatregelen. Arnhem cofinanciert € 0,5 miljoen en genereert daarmee € 9 miljoen aan maatregelen in Arnhem. Dit programma komt tot uitvoer in de periode 2015 tot 2018;
• Door de aanleg van het derde spoor in Duitsland zullen meer goederentreinen door Arnhem rijden. Overlast door geluid, trillingen en veiligheid voor de inwoners van Arnhem zullen extra aandacht krijgen;
• Maatschappelijke ontwikkelingen, zoals in de zorg, bijvoorbeeld langer thuiswonen, hebben hun gevolgen voor de bereikbaarheid van woningen en voorzieningen;
• Ook ontwikkelingen in het vakgebied - compacte-stadgedachte, beter benutten bestaande infrastructuur, steeds verdergaande informatie- en communicatietechnieken (ICT), de uitrol van de elektrische fiets - leveren nieuwe mogelijkheden voor het bereikbaar houden van Arnhem. Openbaar vervoer en fiets hebben en krijgen hierin een steeds grotere rol. Deze vervoerwijzen maken verdere verdichting van Arnhem mogelijk binnen het bestaande stedelijke gebied;
• In het licht van de algemene financiële problematiek is besloten tot een bezuinigingstaakstelling op het terrein van mobiliteit van € 0,8 miljoen structureel vanaf 2016. Deze zal voornamelijk gevonden moeten worden door verhoging van inkomsten door vernieuwing van het parkeerproduct en lagere lasten door de kosten van handhaving te verminderen. Inmiddels heeft zich een stijging van parkeeropbrengsten ingezet. Door investering in klantvriendelijkheid en aantrekkelijkheid van het parkeren zullen enerzijds kosten worden teruggedrongen en ontstaat anderzijds een dynamischer en gastvrij parkeerproduct. De mogelijkheden van kostenbesparing door verdere digitalisering worden opgepakt. Bezien wordt of integratie van parkeerhandhaving en handhaving en toezicht openbare ruimte leidt tot kostenbesparing.

Om een aantrekkelijke, toegankelijke stad te blijven, is het van groot belang dat de openbare ruimte op orde is: veilige wegen, fietspaden, trottoirs, bruggen, viaducten, goed werkende openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. De Arnhemse ambities voor 2016 en verder zijn:

• de openbare ruimte sober en doelmatig te onderhouden, met als doel deze schoon, heel en veilig te houden, waarbij kapitaalvernietiging wordt voorkomen en een veilige openbare ruimte voorop staat. Op enkele locaties in de stad ligt het ambitieniveau hoger: in het Centrum, in het vernieuwde stationsgebied en rondom winkelcentra. In paragraaf 4.4 Onderhoud kapitaalgoederen wordt verder ingegaan op de kwaliteitsnormen;
• Buiten Gewoon Beter (BGB) is de inhaalslag om wijkgericht alle Arnhemse wijken eind 2022 op het vereiste kwaliteitsniveau te hebben. In 2017 zal het werk aan de vijfde ronde BGB-wijken worden afgerond. Dit betreft de wijken Holthuizen (al gereed), Rijkerswoerd west, Graaf Ottoplein, St Marten, Sonsbeek-Noord, Spoorhoek, Het Dorp/ Mariëndaal, Plattenburg en Spijkerbuurt. De werkwijze van BGB raakt aan de lijn van de Perspectiefnota 2016-2019 en specifiek de veranderopgave Wijksturing. In het proces van de twee pilotwijken wordt specifiek gekeken wat dit voor BGB betekent;
• in de MJPB 2015-2018 is aangekondigd dat in 2015 de nota Openbare Ruimte aan de Raad ter vaststelling zou worden voorgelegd. Door de lijn van de Perspectiefnota 2016-2019 en wel specifiek de wijksturing, wordt van het opstellen van deze nota afgezien. De nieuwe weg die met het programma "Van wijken weten" ingeslagen is heeft, met de daarbij behorende bezuinigingen, zijn weerslag op de manier waarop de openbare ruimte en de kapitaalgoederen onderhouden worden. In de MJPB 2017-2020 wordt de gebiedsgerichte uitwerking opgenomen. In de nu voorliggende MJPB is hiermee nog geen rekening gehouden;
• er wordt een prachtig nieuw stationsgebied gerealiseerd (zowel het vastgoed als de openbare ruimte). Om dit complexe en intensief gebruikte gebied op een hoger ambitieniveau dan voorheen te beheren is naar verwachting meer budget nodig dan nu beschikbaar is. Hierbij moet worden aangetekend dat de gemaakte ramingen weliswaar gedetailleerd zijn onderbouwd, maar dat eerst ervaring met beheer en onderhoud van het nieuwe stationsgebied zal moeten worden opgedaan, voordat definitief kan worden vastgesteld welke budgetten noodzakelijk blijken om de vereiste kwaliteitsniveaus te kunnen realiseren. In de MJPB 2017-2020 wordt een voorstel gedaan waarbij ambitie en dekkingsvoorstel op elkaar afgestemd zullen zijn;
• in de binnenstad wordt nadrukkelijk ingezet op het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte. Naast de grote inspanningen in de zuidelijke binnenstad wordt inzet gepleegd op de vier Rode Lopers.

Het intern verzelfstandigde Parkeerbedrijf Arnhem (PBA) is verantwoordelijk voor alle uitvoerende parkeertaken zoals beheer parkeerautomaten en garages, fietsenstallingen, uitvoeren handhaving en verlenen van vergunningen en ontheffingen. Er zijn ontwikkelingen die van invloed zijn op het parkeerbeleid:

• invoering van vennootschapsbelasting voor de parkeergarages;
• evaluatie betaald avondparkeren;
• door het vervallen van de proces-verbaalvergoeding van het rijk ontstaat een tekort binnen het beleidsveld van circa € 254.000. Dit zal door lagere kosten van onderhoud en hogere opbrengsten binnen het saldo van parkeeropbrengsten worden opgevangen. Eventuele meeropbrengsten door een andere wijze van innen van boetes of minder kosten van handhaving worden meegenomen bij de taakstelling op mobiliteit. Dit krijgt uitwerking in het integrale en nieuwe handhavingsplan voor de fysieke leefomgeving;
• de twee fietsenstallingen in Arnhem Centraal zullen de eerste 24 uur gratis worden. Arnhem loopt hierin in Gelderland voorop. Hiernaast heeft NS besloten om niet alle beheerkosten voor de twee fietsenstallingen van Arnhem Centraal op zich te nemen. Voor de gemeente houdt dit in dat er een bijdrage van € 120.000 per jaar nodig is. Onderzocht wordt of het inzetten van medewerkers van Presikhaaf Bedrijven deze kosten met circa

€ 20.000 per jaar omlaag kunnen brengen. Het resterende bedrag (€ 100.000) komt ten laste van het Bereikbaarheidsfonds.

De Arnhemse ambities voor 2016 en verder zijn:

• uitbreiden mogelijkheden voor digitaal parkeren, digitale handhaving en digitalisering van parkeerproducten zoals vergunningen en ontheffingen (noodzakelijk in verband met taakstelling op mobiliteit);
• verbetering uitstraling, veiligheid en toegankelijkheid parkeergarages;
• uitbreiding gebieden betaald parkeren (bv. Nieuwe Kadekwartier, Spijkerkwartier, Spoorhoek, Sint Marten en Sonsbeekkwartier-Zuid. In Heijenoord bestudeert een bewonersinitiatief of wel of geen uitbreiding zinvol is);
• evaluatie invoering parkeerregime in Transvaal. In nauw overleg met de belanghebbenden.

• Waterbeheer omvat onder meer afkoppelvoorzieningen, ecozones, oppervlaktewater(bodems) zoals de Immerlooplas en Malburgerhaven. Ook civieltechnische watergerelateerde werken, zoals duikers, en fonteinen horen in deze categorie;
• Het Actieplan Wateroverlast geeft aan op welke manier gevolgen van toekomstige extreme regenbuien verminderd kunnen worden. Dit is nadrukkelijk een gedeelde verantwoordelijkheid van de overheid (gemeente en waterschap) en de particulieren, bewoners, bedrijven, instellingen. Op basis van dit plan kan de Raad bepalen of zij een hogere gemeentelijke ambitie wenst voor de aanpak van (extreme) wateroverlast dan besloten in oktober 2013 (Keuzenota Integraal Onderhoud Openbare Ruimte);
• Onder havenbeheer vallen het exploiteren van en toezicht houden op het gebruik van de havens en kaden.

Dit reguliere programma heeft een samenhang met:

• programma Van wijken weten: het principe van (de veranderopgave) Wijksturing zal grote invloed hebben op de wijze waarop middelen in de wijken worden ingezet. Doel is de wijken meer zeggenschap te geven over hun eigen de woon- en leefomgeving en daarmee ook over de openbare ruimte. In de pilots wordt samen met bewoners en wijkgebonden bedrijven op zoek gegaan naar hoe zij meer zeggenschap kunnen krijgen over de (kwaliteit van) de openbare ruimte;
• programma Stad op de kaart: een goed toegankelijke en aantrekkelijke openbare ruimte draagt bij aan de veranderopgave vitale binnenstad en het Rijngoud. Om die reden is het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte één van de speerpunten voor de Arnhemse binnenstad (koersdocument). Ook aantrekkelijke ligplaatsen voor de cruisevaart dragen bij aan het programma Stad op de Kaart;
• veranderopgave: Energy made in Arnhem, ElectriCity: vanuit mobiliteit wordt met Trolley 2.0 een bijdrage geleverd aan de doelstellingen;
• Regulier programma R7 Volksgezondheid en milieu (bodem, afval, stadsreiniging, riolering);
• Paragraaf 4.4 Onderhoud kapitaalgoederen: de staat van de openbare ruimte en de wijze van het beheer hiervan wordt beschreven in deze paragraaf;
• Paragraaf 4.7 Verbonden partijen in het geval van gemeenschappelijke regelingen en andere samenwerkingsverbanden.

• Uitwerking fietsmaatregelen;
• Uitwerking openbaar-vervoermaatregelen;
• Uitwerking aanbesteding doelgroepenvervoer;
• Diverse Beter-Benutten-vervolgmaatregelen;

• Het is op dit moment nog onduidelijk wat de nieuwe bezuinigingsopgave en de uitwerking van het programma "Van wijken weten"(zoals omschreven in de Perspectiefnota 2016-2019) voor het beheer van de openbare ruimte gaat betekenen;
• Actieplan wateroverlast waarin naar de oorzaken wordt gekeken en in overleg met de wijk naar oplossingen wordt gezocht (zie voor meer informatie bij regulier programma 7, kopje Riolering);
• Beheer stationsgebied van Arnhem Centraal;
• Evaluatie betaald avondparkeren + € 0,50-tarief in de garages;
• Gedifferentieerde parkeertarieven;
• Verbetermaatregelen parkeergarages;
• Parkeerplan Heijenoord;
• Parkeerplan Spijkerkwartier, eventueel Spoorhoek;
• Parkeerplan Nieuwe Kadekwartier;
• Parkeerplan Sint Marten/Klarendal/Sonsbeekkwartier-Zuid.

Mobiliteit en openbare ruimte

• Structuurvisie Infrastructuur en Milieu, Ministerie van I&M, 2012;
• Omgevingsvisie provincie Gelderland, 2014;
• Invulling Basismobiliteit 2016-2018, visie en kaders voor samenwerking, provincie Gelderland, 2012
• Rijksprogramma Beter Benutten-vervolg 2015-2018, 2014;
• Beleidsnota Fietsverkeer "Nieuwe verbindingen, nieuwe fietsers", gemeente Arnhem, 2013;
• Beleidsnota Openbaar Vervoer "De reiziger centraal", gemeente Arnhem, 2013;
• Rijksprogramma Beter Benutten (2011-2014);
• Beleidsplan BGB ‘Buiten Gewoon Basis’ en BGD;
• Buiten Gewoon Doorgaan’ (2002);
• Gemeentelijk Rioleringsplan 2014-2018 (vaststelling door de Raad voorzien in september 2015).

Oppervlaktewater en Havenbeheer:

• Waterplan 2009 t/m 2015 (gezamenlijk plan van gemeente en beide waterschappen);
• Waterbeheerplan 2010-2015 van het waterschap Rivierenland;
• Waterbeheerplan 2010-2015 van het waterschap Rijn en IJssel;
• Omgevingsvisie Gelderland (2014).

Parkeren

• Parkeervisie binnenstad, gemeente Arnhem, 2011;
• http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Actueel/Arnhem/344525.html;
• Uitwerkingsbesluit Parkeren Arnhem 2015.

Bedragen x €1.000

Toelichting mutaties exploitatie 2016 t.o.v. 2015 (t/m Raad 27 juli 2015)

Toelichting mutaties reserves 2016

Bedragen x €1.000

R0202 Mobiliteit Openbare Ruimte. De tijdelijke ophoging van het 'subproduct  Buiten Gewoon Beter' loopt tot en met 2016, zodat de middelen voor dit programma vanaf 2017 (aanzienlijk) dalen.

In de volgende tabel zijn de producten uit dit reguliere programma opgenomen
die een bijdrage leveren aan de doelstellingen van één of meerdere veranderopgaven.

Relatie productbudget met veranderopgave(n)

*1: Voor 2016 zijn de volgende bedragen opgenomen voor de pilots Wijksturing:

R2.1:
Betreft gerealiseerde prestatie, er zijn geen doelstellingen geformuleerd.

R2.2:
Opmerking: In het jaarverslag 2014 zijn de resultaten voor hoofdwegen en fietspaden niet opgenomen omdat in de MJPB 2014-17 deze indicatoren ontbraken.

R2.4:
Door de werkzaamheden in Nijmegen hebben in 2014 tijdelijk meer schepen Arnhem bezocht. Verwacht wordt dat door aangebrachte verbeteringen het aantal schepen dat Arnhem bezoekt zal stijgen.

Indicatoren voor de prestaties bij de producten riolering, straatreiniging, stedelijk groen en bossen en parken zijn terug te vinden in de reguliere programma’s 5 (parken & bossen, stedelijk groen en spelen) en 7 (afval, stadsreiniging en riolering).