Investeringen

Het huidige meerjarig investeringsplan is een gedetailleerd plan waarin afzonderlijke investeringen per programma zijn gerangschikt. Hiermee hebben gemeentebestuur en management een middel in handen om goed onderbouwde afwegingen te maken en de realisatie van investeringen door de tijd nauwgezet te volgen.
In deze investeringsplanning is het voor de gemeenteraad mogelijk om investeringen over de programma's tegen elkaar af te wegen om – wanneer nodig – ruimte te creëren voor de ambities met onze stad. In de nota waarderen en afschrijven zijn spelregels en de daarbij behorende afschrijvingstermijnen vastgelegd.

In de investeringsplanning 2016 - 2018 zijn alle voorgenomen investeringen opgenomen, zowel de programma- als de bedrijfsvoeringsinvesteringen. Bedrijfsvoeringsinvesteringen betreffen veelal de vervanging van bedrijfsmiddelen, zoals het vervangen van de computers, de ICT-infrastructuur, meubilair en dergelijke.
Investeringen in de grondexploitatie en in grootschalige projecten zijn in de meerjarenprogrammabegroting niet opgenomen. Hierover vindt besluitvorming plaats in de gemeenteraad op basis van afzonderlijke raadsvoorstellen.

Het BBV maakt onderscheid in investeringen met een economisch nut en investeringen met een maatschappelijk nut. Onder investeringen met een economisch nut verstaan we die investeringen die opbrengsten kunnen genereren doordat ze goed te verkopen zijn of omdat er inkomsten tegenover kunnen staan (tarieven, heffingen, huurinkomsten etc.). Investeringen met een maatschappelijk nut omvatten investeringen in de openbare ruimte, zoals aanleg en onderhoud van (inrichting van) wegen, waterwegen, civiele en waterbouwkundige kunstwerken en groen. Binnen de financiële positie zou voor deze categorie van investeringen het accent veel meer moeten liggen op het meerjarig onderhoud. Conform artikel 13 van de Verordening financieel beleid en beheer van de gemeente Arnhem worden de investeringen met een maatschappelijk nut geactiveerd. In de financiële overzichten wordt bij de vaste activa het onderscheid aangegeven tussen de investeringen met een maatschappelijk nut en economisch nut.

Bijgaande tabel bevat de geactualiseerde jaarschijf 2015 uit het MIP 2015 - 2018 en de geplande investeringen in de periode 2016 - 2018. In het overzicht is aangegeven welke kredieten de gemeenteraad beschikbaar stelt ten behoeve van het doen van investeringsuitgaven.

Zo zijn voor het geactualiseerde begrotingsjaar 2015 kredieten beschikbaar gesteld tot een bedrag van € 72,6 miljoen. Dit is inclusief een doorloop van € 18,7 miljoen uit 2014 vanwege in 2014 nog niet afgeronde investeringen. Voor de jaren 2016 t/m 2018 worden in deze MJPB kredieten aangevraagd van € 174,8 miljoen. De nadruk ligt in de jaren 2017 met een totaalbedrag van € 77,9 miljoen en 2018 met een bedrag van € 58,1 miljoen.

Voor de hele planperiode van deze MJPB inclusief 2015 wordt uitgegaan van investeringen tot een totaalbedrag van € 247,4 miljoen. Dit is iets meer dan het totaal aan investeringen van € 240,4 miljoen, dat in de vorige MJPB was voorzien voor de periode 2014 - 2018.
Bij een vergelijking tussen deze investeringsplanningen valt op dat de oorspronkelijke nadruk is verschoven van het jaar 2014 naar de jaren 2015, 2017 en 2018. Deze verschuiving wordt voor het grootste deel verklaard door een gewijzigde planning van investeringen in de sfeer van de onderwijshuisvesting. Niet bestede kredieten van € 48,6 miljoen uit 2014 zijn grotendeels doorgeschoven naar de genoemde latere jaren en voor een beperkt deel aangewend voor nieuwe plannen. Daarnaast is in 2017 een investering voorzien in Focus Filmtheater van
€ 11,4 miljoen.

Voor het jaar 2019 worden in deze MJPB geen investeringen begroot. De investeringen voor jaarschijf 2019  worden in de  MJPB 2017-2020 opgenomen omdat het effect van de kapitaallasten naar aanleiding van de investeringen in 2019 zich pas voordoet in 2020.

In de voorliggende investeringsplanning is nog geen rekening gehouden met ontwikkelingen in de uitvoering en handhaving van de wet Houdbare overheidsfinanciën (wet Hof), die het niveau van investeringen zal gaan beperken.

De Europese afspraak om het begrotingstekort van Nederland terug te brengen tot 3 % van het bbp en vervolgens in jaarlijkse stappen van minimaal 0,5 % naar 0 (het zogenaamde Medium Term Objective) is door de minister van Financiën vertaald in de Wet houdbare overheidsfinanciën. Om te bereiken dat de decentrale overheden hun aandeel dragen in het gezond maken van de overheidsfinanciën is in de Wet hof vastgelegd wat voor deze decentrale overheden in totaliteit hun EMU-saldo mag zijn. Voor afzonderlijke decentrale overheden wordt geen toegestaan EMU-saldo bepaald, maar slechts een referentiewaarde. Dit geeft overheden die een “te groot” beroep doen op de macronorm voor de decentrale overheden de mogelijkheid om te compenseren met lagere EMU-saldi van andere decentrale overheden.
Met de Wet hof in de hand kan het ministerie van Financiën nauwgezet toezien op realiseren van het toegestane EMU-saldo van gemeenten, provincies en waterschappen.
Het EMU-saldo voor een gemeente wordt in grote lijnen berekend volgens de formule:

+/- Begrotingssaldo
+   Afschrijvingen
+/- Saldo bestedingen buiten de exploitatie
EMU-saldo

De Wet hof spreekt over een gelijkwaardige inspanning van Rijk en decentrale overheden om het EMU-tekort van Nederland terug te dringen, maar kwantificeert deze inspanning niet. Voor Nederland als geheel zijn er de regels van de EU, voor decentrale overheden stelt de wet dat bij aanvang van een nieuw kabinet in een bestuurlijk overleg een EMU-saldopad moet worden afgesproken. Decentrale overheden zijn dus niet op voorhand gebonden aan een saldopad dat analoog loopt aan dat van het Rijk.
Voor 2014 en 2015 waren het Rijk en de gezamenlijke decentrale overheden overeen gekomen dat de afgesproken tekortnorm voor 2013 (0,5 % van het BBP, dus + € 3 miljard) niet wijzigt. In het bestuurlijk overleg is voor de decentrale overheden de tekortnorm voor 2016 vooralsnog vastgesteld op 0,4% van het BBP. Eind 2015 zal in een nieuw bestuurlijk overleg worden bezien of op basis van de dan beschikbare informatie over realisaties van het EMU-saldo de daling van de macroreferentiewaarde van 0,5% naar 0,4% verantwoord en mogelijk is.
Op het moment van opstellen van deze MJPB is nog niet bekend wat de tekortnorm voor 2016 zal zijn. In deze MIP wordt daar dan ook nog geen rekening mee gehouden.

Eventuele beperkingen van investeren in eigen beheer onder de Wet hof vraagt van de gemeente een zoektocht naar andere oplossingen, zoals gebruik maken van DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain, Operate) of andere vormen van Publiek-Private samenwerkingen (PPS). De investering wordt daarbij niet door de gemeente gepleegd en telt dus niet mee in de bepaling van het EMU-saldo van de gemeente.
Met Publiek-Private samenwerkingen (PPS) hebben gemeenten over het algemeen weinig ervaring, zo ook Arnhem en voordat er gebruik van gemaakt kan worden moet nog veel kennis worden ingewonnen.
Welke keuze gemaakt zal worden rond investeren of samenwerken moet nog bepaald worden, maar vast staat dat de Wet hof zal leiden tot aanpassingen in het beleid rond investeringen en grote projecten wanneer de macroreferentiewaarde verder wordt verlaagd en het Rijk gaat handhaven.